Zaburzenia odżywiania – gdy jedzenie staje się problemem

paź 23, 2017 | BLOG

Zaburzenia odżywiania – gdy jedzenie staje się problemem

24 października to Światowy Dzień Walki z Otyłością. Z tej okazji dzielę się tym, jak psychologia patrzy na otyłość. Jak to u psychologów – to zależy od wielu czynników. Zaburzenia odżywiania są całościową chorobą, która rozwija się powoli. Jej konsekwencje są dotkliwe i wymagają wieloletniej pomocy specjalistycznej. Jeśli ty bądź bliska Ci osoba zmagacie się z otyłością, sprawdź, czy:

1. odnajdujesz siebie w historii Anety

2. przemyśl, co wiesz o swoim zdrowiu. Otyłość to efekt. Odkryj, co mówi ci twoje ciało.

3. zrób test Kompulsywne objadanie się

4. pobierz komiksy Instytutu Psychiatrii i Neurologii i  przeczytaj je z bliskimi.

Z prędkością maila możesz mieć na skrzynce trzy pdf’y:

I. Zwrócone życie. Historia bulimii

2. Chude szczęście. Historia o anoreksji

3. Wszystko, co warto wiedzieć o zaburzeniach odżywiania.

Zaburzenia odżywiania w historii Anety

Aneta myślała, że w nowym roku akademickim szło jej dużo lepiej z nauką. Lecz karta ocen w indeksie to była totalna porażka. Dostała dwie czwórki i trójkę. Z uczelni pobiegła do domu, a tam już prosto do kuchni. Szybko znalazła słoik nutelli i opakowanie herbatników. Współlokatorzy mieli wrócić dopiero za kilka godzin. Miała więc wystarczająco dużo czasu, by bez skrępowania urzędować w kuchni.
Aneta poczuła silny głód. Rano zjadła jabłko i wypiła kawę. O obiedzie zapomniała. A nutella była taka kremowa i smaczna. Nic innego nie sprawiało, że czuła się tak dobrze. W głowie Anety pojawiły się myśli, że już nie jest głodna. Zaczął ją boleć brzuch, ale jadła dalej. Zjadła prawie cały słoik. Nie ma sensu zostawiać kilka łyżek na dnie – myślała – lepiej zjeść już do końca.
Aneta wyrzuciła pusty słoik do kontenera przed blokiem tak, by nikt jej nie zauważył. W drodze powrotnej zrobiło się jej niedobrze. Po co się tak nażarłaś? Teraz masz więcej kalorii do spalenia! Nie mogłaś się zatrzymać w połowie słoika? Nawet tego nie potrafisz. Jesteś głupia, gruba i nie potrafisz opanować jedzenia.
Aneta weszła do swojego pokoju, wyjęła butelkę wina z torby. Delikatny rausz skutecznie zagłuszał wyrzuty sumienia. Postanowiła sobie, że jutro przechodzi na dietę.

Apetyt jest jednym z naszych podstawowych instynktów. Zdrowe ciało daje znać, gdy potrzebujemy jeść lub gdy zjemy za dużo. Wielu zaburzeniom psychicznym towarzyszy zaburzenie łaknienia. Zmiany związane z podstawowymi potrzebami (jedzenie, sen) są wegetatywnymi sygnałami informującymi o nadchodzącym zaburzeniu w sferze psychiki. Im szybciej je zauważymy, tym większe szanse, by zatrzymać rozwój całościowej choroby.

Zaburzenia odżywiania – problem nie tylko z apetytem

Zaburzenia odżywiania dotyczą jedzenia, lecz to nie apetyt jest problemem. Aspekt utrzymywania kontroli nad tym, co się je, w jakiej ilości i jak często świadczy o problemach natury psychicznej.
Dotyczy to zarówno głodzenia się, jak i objadania. Wyznacznikiem nie będzie tutaj jedynie rozmiar ciała, lecz stosunek do jedzenia. Osoby dotknięte anoreksją mogą świetnie wpasowywać się w środowisko sportowców, a ich badania medyczne będą na granicy normy. Osoby cierpiące na bulimię często mieszczą się w granicach normy BMI.
Otyłość widać gołym okiem, choć nie zawsze musi mieć podłoże psychiczne.

Czy to na pewno zaburzenia odżywiania?

Problemy z jedzeniem mogą pojawiać się także w innych zaburzeniach i chorobach, które najpierw trzeba wykluczyć. Dotyczy to np.:
– depresji
– nerwicy
– schizofrenii
– zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych
– uzależnieniach
– efekt zażywania substancji psychoaktywnych
chorobach somatycznych takich jak:
– niedoczynność i nadczynność tarczycy
– choroby przysadki i podzwgórza
– choroba Addisona, cukrzyca
– zaburzenia motoryki przełyku
– refluks żołądkowy
– choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
– alergie pokarmowe
– zespół złego wchłaniania

Prawidłowa diagnoza wymaga często kilkudniowego pobytu w szpitalu i specjalistów z wielu dziedzin. Spis specjalistycznych klinik i oddziałów do pobrania w PDFie niżej!!!

Zaburzenia odżywiania według aktualnej klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM V

Już sama klasyfikacja pokazuje szerokie spektrum nastawienia do jedzenia i ciała.

Jadłowstręt psychiczny (anoreksja)
Żarłoczność psychiczna (bulimia)
Łaknienie spaczone (ang. Pica) – dotyczy jedzenia rzeczy niejadalnych
Zaburzenia przeżuwania (zespół ruminacji)
Zaburzenia odżywiania polegające na unikaniu lub ograniczaniu przyjmowania pokarmów (ortoreksja – dotyczy m.in. uzależnienia od zdrowego odżywiania się)
Zaburzenie odżywiania z niekontrolowanymi epizodami objadania się
Inne specyficzne zaburzenia jedzenia i odżywiania (gdy zaburzenie nie spełnia wymaganych kryteriów powyższych)
zespół jedzenia nocnego
zaburzenie oczyszczania

Zaburzenia odżywiania – widziane od wewnątrz

Osoby dotknięte zaburzeniami odżywiania często nie zdają sobie sprawy, że są chore. Ich sposób jedzenia i myślenia o sobie już dawno odbiegł od zdrowia, a one tego nie widzą. Zaburzeniu ulega nie tylko biochemia organizmu, lecz także nawyki, rozpoznawanie stanów emocjonalnych, percepcja poznawcza oraz zmniejsza się aktywność w czołowych płatach mózgowych. Powstaje silny mechanizm iluzji i zaprzeczeń, objadanie się służy regulacji emocjonalnej. Osoba chora cierpi często doświadczając wstydu i poczucia winy.

I tak w psychice danej osoby rozwija się po cichu uzależnienie od jedzenia.

Aby móc zdiagnozować zaburzenia odżywiania, niezbędne jest wykluczenie innych możliwych chorób. Wtedy dopiero dostosowuje się adekwatny plan terapeutyczny. W praktyce diagnoza i specjalistyczna pomoc przychodzą późno. Objawy są rozwinięte na tyle, że zatrzymanie autodestrukcyjnych mechanizmów wymaga silnej motywacji osoby chorej i wsparcia bliskich. Pełne wyzdrowienie jest możliwe. W praktyce wiąże się z interdyscyplinarną pomocą osobie chorej i jej rodzinie.

Zaburzenia odżywiania – interdyscyplinarna pomoc

Zaburzenia odżywiania dotykają całościowego funkcjonowania osoby. Potrzebna też jest pomoc wielu specjalistów, by rozpoczął się proces zdrowienia. A w tym między innymi:

  • dietetyka
  • lekarza pierwszego kontaktu
  • psychiatry
  • lekarza innych specjalizacji jeśli wymaga tego stan zdrowia (endokrynolog, kardiolog)
  • terapeuty behawioralnego, terapeuty uzależnień behawioralnych
  • terapeuty rodzinnego

Zaburzenia odżywiania – zatrważające dane

Na konferencji o zaburzeniach odżywiania w październiku 2017 r. dr hab. n. med Katarzyna Kucharska prof. nadzw. Kliniki Nerwic, Zaburzeń Osobowości i Odżywiania Instytutu Psychiatrii i Neurologii przytoczyła zatrważające dane:
 powszechność anoreksja 0,9-2,2%, bulimia 4-5%, kompulsywne objadanie się 2-3,5% (stanowi to 0,3% wszystkich hospitalizacji psychiatrycznych (2014)
 anoreksja ma najwyższy wskaźnik umieralności wśród wszystkich zaburzeń psychicznych (samobójstwa lub niedożywienie/komplikacje kardiologiczne)
 w okresie 5ciu lat można było mówić o pełnym wyzdrowieniu z zaburzeń odżywiania u 46-77% pacjentów, u 1/3 mowa była o częściowym wyzdrowieniu
 ponad 20% przypadków choruje przez całe życie (Hjenr et al.2008, Steinhausen 2009)

Izolacja – tym słowem osoby chore na zaburzenia odżywiania opisują swoje codzienne zmagania

Zaburzenia odżywiania – ZRÓB TEST na kompulsywne objadanie się

Wyzwaniem dla osób dotkniętych zaburzonym stosunkiem do jedzenia jest rozpoznanie ich własnego nastawienia.  Wykorzystaj poniższy test to wstępnego określenia, czy warto spotakć się ze specjalistą.

KOMPULSYWNE OBJADANIE SIĘ
Czy jesz nawet wtedy, kiedy nie jesteś głodna/y?
Czy nagradzasz się jedzeniem?
Czy masz poczucie winy i wyrzuty sumienia, kiedy się objesz?
Czy poświęcasz jedzeniu zbyt wiele czasu i myśli?
Czy czekasz na chwile, kiedy będziesz mogła/mógł jeść w samotności?
Czy z wyprzedzeniem planujesz potajemne uczty?
Czy jesz umiarkowanie w towarzystwie innych, aby później „dopchać się” w samotności?
Czy twoja waga ma wpływ na sposób w jaki żyjesz?
Czy próbowałaś/łeś być na diecie przez tydzień lub dłużej i zrezygnowałaś/łeś przed czasem?
Czy uważasz, że nie masz silnej woli, by przestać się objadać?
Czy pomimo faktów nadał uważasz, że możesz przejśc na dietę, kiedy tylko chcesz?
Czy po napadzie objadania się nie wymiotujesz, nie przeczyszczasz się, ani nie ćwiczysz?
Czy jesz, by uciec od zmartwień i kłopotów?
Czy twoje zdrowie kiedykolwiek było zagrożone w wyniku otyłości lub sposobu odżywiania się?
Czy twój sposób odżywiania się unieszczęśliwia ciebie bądź innych?

Jeżeli na większość tych pytań odpowiedziałaś/eś twierdząco, powinnaś/powinieneś skontaktować się lekarzem i powiedzieć o tym komuś z rodziny lub znajomych, gdyż Twoje podejście do spraw związanych z jedzeniem zagraża Twojemu zdrowiu i samopoczuciu.

Pobierz komiksy Instytutu Psychiatrii i Neurologii

Wczesne rozpoznanie symptomów świadczących o zaburzeniach odżywiania daje lepsze rokowania w wyzdrowieniu.

Poświęć 10 minut i przeczytaj komiksy obrazujące specyfikę anoreksji i bulimii.

To atrakcyjna forma zdobycia podstawowej wiedzy o bulimii, anoreksji i objadaniu się.

Wszystkie trzy broszury w formacie pdf wysyłam na maila. Bezpłatnie!

zaburzenia odżywiania